Προ του παρόντος, εν έτει 2020 (έτος της πανδημίας
του κορωνοϊού), εορτασμού του Πάσχα και πάλι γίνεται λόγος περί της ελεύσεως
του Αγίου Φωτός από τα Ιεροσόλυμα στην Αθήνα. Δεν τίθεται θέμα αμφισβήτησης του
θαύματος διότι θαύμα σημαίνει απορία και είναι στην ανθρώπινη φύση το απορείν, ούτε
αν πρέπει η όχι να αποδίδονται τιμές αρχηγού κράτους και να γίνεται η μεταφορά
με την ευθύνη ή και με έξοδα του ελληνικού κράτους, διότι το κράτος μπορεί να κάνει
ότι θέλει, να αποδίδει ή να μην αποδίδει τιμές σε όποιον θέλει και σε ότι θέλει
όπως για παράδειγμα στην Ολυμπιακή φλόγα, ανεξαρτήτως από την θρησκευτική ή την
αντιθρησκευτική νεύρωση του κάθε πολίτη ή από την κομματική του ιδεοληψία.
Η φολκλορική έλευση του Αγίου Φωτός και
υποδοχή αυτού και στην συνέχεια η διανομή του στις ανα την Ελλάδα Μητροπόλεις,
είναι ένα φαινόμενο θρησκευτικού λαϊκισμού. Λαϊκισμός που δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις
αντικαθιστά την Ορθόδοξη πίστη, είναι ένας πρωτογονισμός και δεν έχει σχέση με
τον αγώνα για μετάνοια του πιστού. Θρησκευτικός λαϊκισμός που είναι απάτη. «Ή όλη άπατη
του θρησκευτικού "λαϊκισμού" φαίνεται καθαρά από το γεγονός ότι ή
συντριβή της καρδιάς ποτέ δεν μπορεί να είναι μιά "οργανική"
διαδικασία, αν και αποκαθιστά ή αρχίζει την πνευματική ολοκλήρωση της ψυχής.
Γιατί ή μετάνοια είναι πάντα μιά κρίση, δηλαδή μιά καταδίκη. Ό μόνος τρόπος για
να προσέλθη κανείς αληθινά στην Εκκλησία είναι ένας αυστηρός ασκητισμός και όχι
μιά επιστροφή στο λαό, στα πρώτα βήματα και στην απλή
ενότητα των πηγών.... Δεν υπάρχει καμμιά
επάνοδος στον απλό πρωτογονισμό, άλλα πρέπει κανείς να μπή μέσα στην
ιστορία δια της αφομοιώσεως των οικουμενικών και καθολικών παραδόσεων». (π. Γεώργιος
Φλωρόφσκυ, Θέματα
Εκκλησιαστικής Ιστορίας, Θεσσαλονίκη 1979, σ. 220).
Το θέμα λοιπόν είναι εκκλησιαστικό και έχει
να κάνει με την πίστη των μελών της Ορθοδόξου εκκλησιαστικής συνάξεως.
Όταν απουσιάζει ο ζωντανός
θεολογικός-πατερικός λόγος, τότε οι χριστιανοί καταφεύγουν σε συναισθηματισμούς
και στην δεισιδαιμονία συμμετέχοντας σε διάφορες τελετές με μαγικό τρόπο και
τελικά εξαρτούν την σχέση τους με την Εκκλησία από τον φόβο, το συναίσθημα, την
ιδεολογία και όχι από την αγάπη.
Μία τέτοια τελετή είναι και η έλευση του
Αγίου Φωτός στην Ελλάδα. Μέχρι το 1988 δεν «ερχόταν» το Άγιο Φως στην Ελλάδα και
το ερώτημα που τίθεται είναι: μέχρι τότε, δηλαδή για 1900 και πλέον έτη, δεν
εόρταζε την Ανάσταση του Χριστού η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ελλάδα; Σήμερα στις απομεμακρυσμένες
περιοχές της Ελλάδος ή σε άλλα σημεία της υφηλίου όπου δεν «πηγαίνει» το Άγιο
Φως δεν εορτάζεται η Ανάσταση του Χριστού;
Δυστυχώς γύρω από το Άγιο Φως και την αφελή
περί αυτού πίστη, πραγματοποιούνται ευτράπελες ενέργειες, ίσως και πράξεις
κερδοφόρου σκοπιμότητας, όπως συμβαίνει με τον ιερέα εκείνον, της μεγαλύτερης
εν Ελλάδι Μητροπόλεως, ο οποίος χρησιμοποιώντας «ψεύτικη φωτιά» κατά την
ακολουθία του Ευχελαίου της Μεγάλης Τετάρτης προέβη στην «παραγωγή» Αγίου Φωτός
και «εξεβίαζε» τους πιστούς για να πιστεύουν και αυτόν δυστυχώς τον ακολουθούν
πολίτες κάθε κοινωνικής τάξεως ασθενείς από την δεισιδαιμονία, διότι: «Ο
Δεισιδαίμων φοβείται εν οις ουκ εστι φόβος, και ταράσσεται ένθα ώφειλε να εύρη
ειρήνην. Φαντάζεται εαυτόν διωκόμενον πάντοτε υπό του Θείου και επιζητεί
σωτηρίαν εκ περιάπτων, άτινα αναρτά από του τραχήλου του. Πιστεύει εις πλάνους
και δέχεται ως αληθείας απλά μωρολογήματα» (Αγίου Νεκταρίου, «Το γνώθι σ’ αυτόν» Αθήνα 1992, σελ.
94).
Ιστορική
ερμηνεία του φαινομένου της ειδωλολατρικής, σχεδόν ψυχοπαθολογικής νευρώσεως
πολλών εν Ελλάδι πασχόντων από ασθενή πίστη περί του Αγίου Φωτός δίδει χαρακτηριστικά
ο Θεολόγος Νίκος Κουρεμένος «…ιδιαίτερα στις περιοχές όπου η συνύπαρξη
Ρωμαιοκαθολικών και Ορθόδοξων πληθυσμών αποτελούσε απτή πραγματικότητα,
καταδείχθηκε και από πλευράς Ορθοδόξων μια ιδιαίτερη και επίμονη προσπάθεια
ανάδειξης της αγιαστικής παρουσίας της θείας χάριτος στον ορθόδοξο θρησκευτικό
βίο σε αντιδιαστολή με τον αντίστοιχο Ρωμαιοκαθολικό…. Ακόμα και το πολυθρύλητο
«θαύμα» της αφής του αγίου Φωτός στον Πανάγιο Τάφο, οφείλει να γίνει κατανοητό
στο πλαίσιο αυτού του ιδιότυπου ομολογιακού ανταγωνισμού των Νεοτέρων Χρόνων,
όπου η διατήρηση των προνομίων και του status quo των παναγίων προσκυνημάτων
επιβάλλει την άνωθεν κατ’ έτος επιβεβαίωση δια θαύματος την ανωτερότητα της
Ορθοδοξίας έναντι των άλλων χριστιανικών ομολογιών»(https://fanarion.blogspot.com/2020/03/o_31.html?fbclid=IwAR2hYtANLqqpFHp5w-Z3WWGoibwXcAsHYCX0Ae0aPZ75fsbkdyoEeipmIj4)
Ετσι λοιπόν οι χριστιανοί δεν
συνειδητοποιήσαμε ότι είμαστε μέλη μιάς κοινωνίας προσώπων με προοπτική, μιάς
μη στατικής κοινωνίας οδεύουσας στα έσχατα, μιάς κοινωνίας που ξεπερνά τα όποια
επιτεύγματα κάθε εποχής, μεταμορφώνοντάς τα σε Ευχαριστία.
Η δεισιδαιμονία πολλών, κατά τα άλλα ευσεβών
χριστιανών, στηρίζεται στην απιστία προς τον αληθινό Θεό και είναι συνέπεια της
θρησκειοποίησης της πίστεως. Η σχέση μας με τον Θεό είναι ατομική και έχει
σκοπό την προσωπική ωφελιμότητα. Απιστούμε στον Θεό της αγάπης που αγκαλιάζει
όλους με πατρική στοργή.
Όταν τα πάντα γίνονται χωρίς συνειδητή
συμμετοχή και μάλιστα μέσω τηλεοράσεως, μέσω εικονικής πραγματικότητας όπως
συμμετοχής σε τελούμενες ακολουθίες από φωτισμένους γέροντες του Αγίου Όρους ή
άλλων μονών, ή ψευτοσυμμετοχής στην τελετή παραλαβής του Αγίου Φωτός κ ά. τότε
συντελείται ευκολότερα η απομάκρυνση των πιστών από την ευχαριστιακή σύναξη. Για
τον λόγο αυτόν της μαγικής δηλαδή αντιμετωπίσεως και παρακολουθήσεως της
τελετής υποδοχής του Αγίου Φωτός δεν χρειάζεται να «έλθει« και επειδή τον
τελευταίο καιρό, φαίνεται να «περιθωριοποιείται» και οτι Χριστός Ανέστη και ο ίδιος
ο Χριστός και να ομιλούμε συνεχώς για το δημιούργημα Του που είναι το Άγιο Φως.
Ετσι εύλογα: «Διερωτάται κανείς σε τι
πραγματικά θα ζημιωνόταν το μήνυμα του Ευαγγελίου, ο Χριστιανισμός εν γένει και
πιο συγκεκριμένα η Ορθόδοξη Εκκλησία και η θεολογία της αν ξαφνικά
αποδεικνυόταν ότι… ο αγιασμός χαλάει με τον καιρό, ότι ο τρόπος μετάδοσης της
θείας ευχαριστίας δεν εγγυάται καμία ανοσία και ότι το άγιο Φως ανάβει κάθε
χρόνο ο Πατριάρχης από την ακοίμητη κανδήλα του Παναγίου Τάφου; Μέχρι πότε θα
εμποδίζει αυτή η ιδιότυπη δικτατορία του θρησκευτικού ανορθολογισμού το
ουσιαστικό και αυθεντικό βίωμα του ευαγγελικού μηνύματος και την πνευματική,
λειτουργική και θεολογική αναγέννηση στον εκκλησιαστικό βίο»; (Νικόλαος
Κουρεμένος στο: https://fanarion.blogspot.com/2020/03/o_31.html?fbclid=IwAR2hYtANLqqpFHp5w-Z3WWGoibwXcAsHYCX0Ae0aPZ75fsbkdyoEeipmIj4
Η Εκκλησία, και όχι οποιαδήποτε έλευση Αγίου
Φωτός, είναι πάντοτε το μέτρο της πίστης μας, το μέτρο, που από το παρελθόν
μέχρι τα παρόντα και τα έσχατα αποκαλύπτει την αγάπη του Θεού. Αποκαλύπτει μια
μεταμόρφωση όχι ατομική ή μαγική ή θρησκευτική ή ηθική, αλλά μια μεταμόρφωση
ζωής, μια μεταμόρφωση οντολογική, ένα άλλον πνευματικό πολιτισμό. Το Πνεύμα της
Αλήθειας μέσα στην Εκκλησία είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον κάθε πιστό, όχι με
μαγικό υποκειμενικό, ατομικό τρόπο, αλλά με τον τρόπο καθορισμού της ύπαρξης
μας από τον άλλον, στο μέτρο που στεκόμαστε με ταπείνωση, χωρίς δικαιώματα
απέναντι στον άλλον, ακόμη και στον ευρισκόμενο «εκτός» της Εκκλησίας και τότε
το Άγιο Πνεύμα λειτουργεί με ελευθερία, ο
δε καρπός του Πνεύματος εστιν αγάπη, χαρά, ειρήνη μακροθυμία, χρηστότης,
αγαθωσύνη, πίστις πρᾳότης, εγκράτεια και κατὰ των τοιούτων ουκ έστι νόμος
(Γαλ. 5,22-23).
Η σημερινή
πανδημία αποτελεί την αιτία να μην τελεστεί η φολκλορική τελετή θρησκευτικού λαϊκισμού
της υποδοχής του Αγίου Φωτός στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος και την αρχή
για μην επαναληφτεί αυτή η μαγική συνήθεια ελλιπούς πίστεως.
