Απόψεις του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Δαμασκηνού για τις
σχέσεις Εκκλησίας –κράτους
70 έτη από της κοιμήσεώς
του
70 έτη πριν από σήμερα στις 20 Μαιου 1949 εκοιμήθη
ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Δαμασκηνός.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Δαμασκηνός Παπανδρέου
υπήρξε σπουδαία εκκλησιαστική προσωπικότητα της σύγχρονης Ελλάδος προ και μετά
του Β ’παγκοσμίου πολέμου.
Γεννήθηκε το 1980 στην ορεινή Ναυπακτία.
Απέκτησε πλούσια μόρφωση σπουδάζοντας Νομικά και Θεολογία. Το 1922 εκλέγεται
Μητροπολίτης Κορίνθου αναπτύσσοντας πλούσιο φιλανθρωπικό έργο. Ασκεί και καθήκοντα
οικονομικού επιτρόπου της Εκκλησίας, συντάσσει τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους,
λαμβάνει μέρος σε πολλές αποστολές της Εκκλησίας και ορίζεται πατριαρχικός
έξαρχος στην Αμερική.
Στις 5 Νοέμβριου 1938 ο Δαμασκηνός εκλέγεται
από την Ιεραρχία της Εκκλησίας Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, αλλά αναλαμβάνει τα καθήκοντα
του στις 5 Ιουλίου 1941 επειδή δεν ήταν αρεστός
στο δικτατορικό καθεστώς του Μεταξά.
Αγωνίστηκε
για την ανακούφιση από τον πόνο του στενάζοντος υπό τον Γερμανό κατακτητή ελληνικού
λαού. Εργάζεται για την αναδιάρθρωση και την νομοθετική κατοχύρωση του Ο.Δ.Ε.Π
και του Τ.Α.Κ.Ε.
Ήταν προικισμένος ηγέτης και ανέλαβε Αντιβασιλεύς
τα δύσκολα εκείνα χρόνια.
Το 1945 ως Αντιβασιλεύς έθεσε την υπογραφή
του στον Α.Ν. 536/1945 «περί ρυθμίσεως των
αποδοχών του ορθοδόξου εφημεριακού κλήρου της Ελλάδος, του τρόπου πληρωμής
αυτών και περί καλύψεως της σχετικής δαπάνης». Ο νόμος αυτός αποτελεί έργο
του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, ο οποίος κατόρθωσε την μισθοδοσία του Κλήρου από
το Δημόσιο Ταμείο με έξοδα του κρατικού Προϋπολογισμού, όπως ο ίδιος ανέφερε
στην Ι΄ συνεδρία της Ιεράς Συνόδου στις 3 Αυγούστου 1946: «Η αιτουμένη δαπάνη να καλυφθή δι’ ειδικής εμμέσου φορολογίας, ανοιγομένου
ειδικού κεφαλαίου δι ίδιον της Εκκλησίας Λογαριασμόν εις τον κρατικόν προϋπολογισμόν».
Κατά
την πρώτη συνεδρία της ΙΘ’ Ιεραρχίας στις 22 Ιουλίου 1946 ανέφερε μεταξύ άλλων:
«…από των πρώτων βημάτων της Ελληνικής Πολιτείας
και προς τον σκοπόν της κατοχυρώσεως των δια του Συντάγματος θεσπισθέντων και
της πραγματοποιήσεως της εις την Εκκλησίαν απονεμηθείσης ιδιαιτέρας και ειδικής
προστασίας, η Πολιτεία ήσκησεν υπό το πρόσχημα της μερίμνης επί των καθ΄ έκαστα
ζητημάτων της Εκκλησίας. Η τοιαύτη όμως αρμοδιότης της Πολιτείας δεν περιωρίσθη
επί μόνον των εξωτερικών της Εκκλησίας, αλλ΄ ησκήθη πολλάκις (ως μη ώφειλεν)
πέραν των κεκανονισμένων, ώστε να υπομιμνήσκη κρατικόν σύστημα, όπερ είναι ξένον
προς την συνείδησιν και την παράδοσιν της Ορθοδόξου Εκκλησίας…».
Δικαιώθηκε ο Δαμασκηνός εβδομήντα έτη
αργότερα, όταν εν έτει 2019 η ελληνική κυβέρνηση δια στόματος του Υπουργού Παιδείας
δήλωνε ότι οι προτεινόμενες επεμβάσεις στην εκκλησιαστική περιουσία και στην
αλλαγή του τρόπου μισθοδοσίας των κληρικών γίνονται από ενδιαφέρον, δηλαδή με
το πρόσχημα της μέριμνας.
Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για ύπουλα
μεθοδευμένη επέμβαση σε εκκλησιαστικά θέματα με την σύμφωνη γνώμη και μερικών
κληρικών, οι οποίοι προφανώς αγνοούσαν και αγνοούν τους αγώνες του Δαμασκηνού
και άλλων Αρχιεπισκόπων προκειμένου να παραμείνει μακριά από την εκκλησιαστική διοίκηση
κάθε κρατικό σύστημα ξένο προς την παράδοση της Ορθοδοξίας. Παρέμβαση την οποία
ακόμη και σήμερα επιδιώκουν νεόκοποι διανοούμενοι, σύμβουλοι του εν έτει 2019 Υπουργού
Παιδείας και αυλοκόλακες των εκκλησιαστικών αυλών, οι οποίοι αδυνατούν ή δεν
θέλουν να αρθρώσουν απάντηση όταν ο Υπουργός Παιδείας επιρρίπτει ευθύνες στους
κληρικούς της Ελλάδος και σε Ιεράρχες για την άρνηση να συμμετάσχουν σε
προσχεδιασμένο διάλογο με ειλημμένες αποφάσεις, σχετικά με την μισθοδοσία τους,
ενώ στην πραγματικότητα ο ίδιος ο Υπουργός επιθυμεί να ασκεί έλεγχο στην
Εκκλησία, όπως έλεγε ο Δαμασκηνός.
Κατά
την Ι’ συνεδρία της 3 Αυγούστου 1946 ο Δαμασκηνός μιλώντας για την διαχείριση
των ακίνητων της Εκκλησίας στην Βουλιαγμένη είπε: «Θα καταβληθή αναντιρρήτως κάθε προσπάθεια, αλλ’ ουδενός πρέπει να διαφεύγη
ότι απητήθησαν αγώνες, τόσον δια την ανέγερσιν των λουτρών, όσον και δια την κυριότητά
των διότι, ως γνωστόν, το Υπουργείον Τουρισμού επιμόνως εζήτει την δια λογαριασμόν
του διαχείρισιν και εκμεταλλευσίν των». Δυστυχώς σήμερα μέλη της εκκλησιαστικής
κοινότητας επιθυμούν την διαχείριση και εκμετάλλευση των ακινήτων της Εκκλησίας
από τους κρατικούς υπαλλήλους, παρότι όπως ετονισε ο Δαμασκηνός απαιτήθηκαν αγώνες
εκ μέρους της Εκκλησίας για την κατασκευή και συντήρηση αυτών των ακινήτων.
Στην Κ’
σύνοδο της Ιεραρχίας στις 15 Ιουλίου 1948 ο Δαμασκηνός ως προφήτης και γνώστης
της αρπακτικής διαθέσεως της εκάστοτε ελληνικής πολιτείας προς την Εκκλησία αναφέρει:
«…διότι είναι γνωστή η ιστορία της
εκκλησιαστικής περιουσίας, με τας απαλλοτριώσεις τας αναγκαστικάς, τα εξαμισθέντα
δάνεια προς το Κράτος, με τας χαριστικάς παραχωρήσεις και τα εξατμισθέντα
χρεώγραφα. Δυστυχώς από μακρών ετών η μεταχείρισις υπό του Κράτους της Εκκλησίας
υπήρξε βαρύτατα ένοχος και ήκιστα στοργική. Δεν μνησικακεί δια τούτο η Εκκλησία,
αλλά δικαιούται και οφείλει να παραπονήται και κατά συνέχεια έχει το χρέος, οι Ποιμένες
αυτής να αμύνωνται των δικαίων της. Και το χρέος αυτό είναι τόσω μάλλον
επιτακτικόν, όσω τούτο δεν αναφέρεται εις προστασίαν της ιδίας, των αμέσων
οργάνων ή προσώπων αυτής, αλλά της μεγάλης αποστολής της, της πνευματικής, της
κοινωνικής, της εθνικής αποστολής της».
Οι ποιμένες της Εκκλησίας έχουν χρέος, όπως
άφησε ως παρακαταθήκη ο Δαμασκηνός, να υπερασπίζονται τα δίκαια της Εκκλησίας γνωρίζοντας
ότι το κράτος πάντοτε υπήρξε ληστρικό προς αυτην και όχι να πραγματοποιούν συμφωνίες,
ερήμην της εκκλησιαστικής κοινότητας προς όφελος κρατικών παραγόντων και
παραγοντίσκων.
Πολλά άλλα εποίησε ο μακαριστός
Αρχιεπίσκοπος και ας είναι οι πράξεις του και τα λεγόμενά του φωτεινοί
οδοδείχτες ταπεινής πορείας για τους πιστούς της Εκκλησίας του Χριστού, οι
οποίοι πρέπει να θυμούνται πάντα τους λόγους του: «Η μεταχείρισις υπό του Κράτους της Εκκλησίας υπήρξε βαρύτατα ένοχος
και ήκιστα στοργική».
(Τα αποσπάσματα του κειμένου είναι από το βιβλίο του Αρχιμ.
Θεοκλήτου Στράγκα, Εκκλησίας Ελλάδος ιστορία
εκ πηγών αψευδών 1817-1967, Τομ. Δ. )
Δρος Ιωάννου Π. Μπουγά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου