Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος Δασκαλάκης (1905-1961) 60 έτη από της κοιμήσεώς του

 Ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος Δασκαλάκης προΐσταται της εν Μεσσηνία Εκκλησιαστικής Κοινότητος από το 1945 έως το 1961, σε δύσκολες και μεταβατικές εποχές τόσο για την εν Ελλάδι Ορθόδοξη Εκκλησία, όσο και για την ελληνική κοινωνία.

   Ο αεικίνητος Δεσπότης, ο Δεσπότης των έργων και της αγάπης προς το ταλαιπωρημένο από την Κατοχή και τον εμφύλιο σπαραγμό, ποίμνιό του υπήρξε διάδοχος αξίων Επισκόπων και εφήρμοσε τους λόγους του Αποστόλου Παύλου: «χαίρειν μετά των χαιρόντων και κλαίειν μετά των κλαιόντων».

   Θεματοφύλακας και τηρητής των ιερών παραδόσεων της Ορθοδοξίας. «Ο Χρυσόστομος έτρεχε τον προκείμενον αγώνα της πίστεως. Επεζήτει καθ’ όλην την διακονίαν του εν τη Εκκλησία, να προσεγγίση το ανέφικτον, το τέλειον. Ούτος είχε συλλάβει πλήρως το νόημα της Σταυρικής θυσίας του Σωτήρος Χριστού και δια τούτο επεθύμει διακαώς, όπως ακολουθή Αυτόν πιστώς».

   Γνώστης της εκκλησιαστικής του θέσεως δεν χρησιμοποίησε το αξίωμά του εξουσιαστικά. «Έχων ούτος πλήρη συνείδηση του επισκοπικού αυτού αξιώματος, ανεδείχθη υπέροχος προεστώς και ηγέτης, μηδόλως τυφλωθείς εκ της λάμψεως της υψηλής αυτού θέσεως».

   Υπήρξε ταπεινός εργάτης του Ευαγγελίου, επεδίωκε να χαρίσει την χαρά στον πονεμένο συνάνθρωπο, χωρίς καμμία προβολή.

«Καθ’ όλην την ποιμαντορικήν του σταδιοδρομία αποφεύγων επιμελώς την συνήθη διαφήμισιν, ήρχετο επίκουρος άνευ κόμπου και προτροπής, αείποτε ενθουσιώδης αρωγός των δυσχερεστάτων αναγκών και σεμνός προστάτης δυστυχισμένων υπάρξεων, τας οποίας περιέθαλπε παρακολουθών μετά πατρικού ενδιαφέροντος και ιδιαζούσης συμπαθείας και αγάπης την ζωήν των και όταν η χαρά εσκόρπιζεν εις τα χείλη των το μειδίαμα και όταν ο πόνος και η απογοήτευσις επλήρου τας καρδίας των.

Απειράκις η άφθαστος και ασύλληπτος αγαθοεργία του ανακούφιζε την υφισταμένην δυστυχίαν εις πρόσωπα, των οποίων την ζωήν δεν εθέρμανον αι φωτειναί ακτίνες της χαράς, ει μη επί τινάς πρωΐας μόνον και τα οποία προς καιρόν κατηύγασεν η λάμψις της ευτυχίας». Ο Χρυσόστομος Δασκαλάκης έκανε πράξη τα διδάγματα της Ορθοδόξου πίστεως δείχνοντας, όπως οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, ότι ο θεολογικός λόγος διαχρονικώς πρέπει εμπράκτως να βοηθά τον άνθρωπο, αφού προβλήματα υπάρχουν σ’ όλες τις εποχές. Αναγνωρίστηκε ως μία εκ των μεγάλων μορφών της Ορθοδόξου Εκκλησίας. «Ο Χρυσόστομος Δασκαλάκης αφήκεν εποχήν δι’ όσων θαυμαστών έργων επετέλεσε. Το όνομα αυτού θ’ αναγραφή εις τας δέλτους της Εκκλησιαστικής Ιστορίας. Ούτος υπήρξε μεγάλη εκκλησιαστική μορφή, απαράμιλλος εις πίστιν, αγάπην και ένθεον ζήλον προς την Εκκλησίαν του Σωτήρος Χριστού, υπέροχος πνευματικός ηγέτης, ποιμάνας το θεοσεβές αυτού ποίμνιον θεοφιλώς».

   Οι ιερείς της Μητροπόλεώς του τον θεώρησαν ως επαναστάτη: «Σεβασμιώτατε, …αποτελείτε επανάστασιν μέσα εις τας επικρατούσας συνηθείας της Εκκλησίας, τας Διοικητικάς και τας πνευματικάς».

   Ο Δασκαλάκης πράγματι με την προσωπικότητα του τις ενέργειες του, το έργο του κατόρθωσε να επηρεάσει και να επισκιάσει κάθε πολιτική μορφή στην Μεσσηνία και να αναδειχθεί ο κορυφαίος άνδρας- αναμορφωτής της εποχής του. Δεν υπέταξε την εκκλησιαστική κοινότητα στις κάθε είδους αρπακτικές διαθέσεις εκάστου κομματάρχου της εποχής, αλλά, όπως μαρτυρούν τα έργα του, τους «χρησιμοποίησε» όλους για να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες που επέτρεπαν στο ταλαιπωρημένο ποίμνιό του να ζήσει εν ελευθερία.

   Δεν υπέταξε την Εκκλησία στην πολιτεία σε μία εποχή που πολλοί Ιεράρχες επεδίωκαν τον εγκλωβισμό της στην ασφυκτική, συμφεροντολογική κρατική αγκάλη.

   Κατόρθωσε να αναδείξει την εκκλησία ως τον παράγοντα εκείνον που διαμορφώνει το κοινωνικό γίγνεσθαι, χωρίς ακρότητες και μικροπολιτικά συμφέροντα. Τούτο φαίνεται από την αγάπη και την εμπιστοσύνη που του έδειχνε ο λαός της Μεσσηνίας, ανεξαρτήτως κομματικών πεποιθήσεων αλλά και από την θύμηση που μέχρι τις ημέρες μας διατηρεί ο Μεσσηνιακός λαός.

   Η σημαντική αυτή εκκλησιαστική προσωπικότητα του εικοστού αιώνος, της οποίας το έργο είναι ορατό έως σήμερα, αποτελεί φωτεινό παράδειγμα ιερατικής διακονίας και το άρθρο αυτό αποτελεί ελάχιστο μνημόσυνο.

   Αποσπάσματα από την Διαθήκη του:

«Εν ονόματι της Αγίας και Ομοουσίου και ζωοποιού και αδιαιρέτoυ Τριάδος. Η ιδιόγραφος μυστική διαθήκη μου.

Εν Καλαμάτα σήμερον τη 5η 'Ιουνίου 1958, ημέραν Πέμπτην και ώραν 12ην μ. εν τω ιδιαιτέρω γραφείω του Μητροπολιτικού Οίκου, ο υπογραφόμενος Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος Μιχαήλ Δασκαλάκης, επιθυμών να διακανονίσω τα κατ' εμέ προέβην εις την σύνταξιν της ιδιογράφου διαθήκης ταύτης. Και πρώτον ζητώ, κατά καθήκον συγχώρησιν παρά πάντων όσους κατά την αρχιερατείαν μου τόσον εν τη Μητροπόλει Γυθείου και Οιτύλου, όσον και εν τη Μητροπόλει Μεσσηνίας είτε ακουσίως είτε εκουσίως εν τη ενασκήσει των καθηκόντων μου επίκρανα. Και δεύτερον παρέχω συγχώρησιν εις όλους όσους τυχόν με επίκρανον. Περιουσίαν δεν απέκτησα ποτέ ουδέ είχον τοιαύτην διάθεσιν. Αντιθέτως και ο,τι παρά των γονέων εύρον το διέθεσα και δια τούτο δεν έχω να αφήσω…Την αρχιερατικήν στολήν, ην ηγόρασα εκ των κληρονόμων του προκατόχου μου Πολυκάρπου αφίνω εις τον καθεδρικόν ναόν της Υπαπαντής. Την αρχιερατικήν μου στολήν την από κίτρινον σιπ αφίνω εις τον Θεοφιλέστατον Επίσκοπον Χριστουπόλεως Αμβρόσιον Νικολάου ως εκδήλωσιν αγάπης μου. Την αρχιερατικήν μου στολήν από λευκό Γαλλικό ύφασμα με τον Δικέφαλον αφίνω εις τον Επίσκοπον και υποτακτικόν μου Θαυμακού Χρυσόστομον. Τα εγκόλπιά μου τα αφίνω εις τα αδέλφιά μου, προς ανάμνησιν το δε εγκόλπιον με την Ανάστασιν εις τον Σεβασμιώτατoν φίλον Μητροπολίτην Αττικής και Μεγαρίδος Ιάκωβον. Το εγκόλπιον του Αρχιεπισκόπου Δωροθέου εις τον Μητροπολίτην Γυθείου Φιλήμονα. Τα έπιπλα και σκεύη, όλα ανήκουν εις την Ιεράν Μητρόπολιν πλην των δύο ραδιοφώνων μου. Τα βιβλία βεβαίως ανήκουν εξ ολοκλήρου εις εμέ. Ο Διάδοχος θα τα εύρη όλα. Ο ρουχισμός ο περισσότερος είναι ιδικός μου. Εις τα προσφιλή αδέλφια αφίνω την ευχήν μου και την παράκλησιν να έχωσιν απόλυτον αγάπη μεταξύ των, την αγάπην ην είχε πάντοτε το σπίτι μας. Ευχαριστώ τον Άγιον  Θεόν, διότι με ηξίωσε να φθάσω εις την υψίστην βαθμίδα της αρχιερωσύνης, ην όμως εκράτησα πάντοτε όπως το θέλημα του Κυρίου μας. Αι εντολαί του Κυρίου υπήρξαν από την παιδικήν μου ηλικίαν αι διαγράφουσαι τα βήματά μου. Δεν υπήρξα υποκριτής και ίσως δια  τούτο παρεξηγήθην από τους υποκριτάς. Ο Κύριος, ο γνωρίζων τον άνθρωπον, ας συγχωρήση αυτούς. Τούτο εύχομαι εκ βάθους καρδίας. Λυπούμαι διότι δεν έχω χρήματα να αφίσω εις τα προσφιλέστατα Ιδρύματά μου. Τα έδωκα όλα εν ζωή προς αυτά. Κάθε κόπον μου και ιδρώτα μου τα διέθεσα εις αυτά και τον μισθόν μου πολλάκις, χωρίς βεβαίως να διατυμπανίζω τούτο. Τοις έδωκα όμως τον δρόμον δια να ζήσουν και να βοηθήσουν τας δυστυχείς υπάρξεις. Όλα έγιναν με αίμα και όχι με ιδρώτα. Κυρίως ο προφήτης Ηλίας και το Άσυλον των Ανιάτων. Ελπίζω ο άγιoς Διάδοχός μου Αρχιερεύς να αγαπήση ταύτα ως πατέρας και όχι ως πατριός.

   Ευχαριστώ την κοινωνίαν της πόλεως των Καλαμών δια την ευγενή συμπαράστασιν της εις το πνευματικόν, κοινωνικόν και φιλανθρωπικόν έργον. Ουδέποτε μου έφερε αντίρρησιν. Την ευγνωμονώ. Εις τον Ιερόν Κλήρον, ον προσεπάθησα εις τα δέκα τρία χρόνια της εδώ υπηρεσίας μου να βοηθήσω εις το πνευματικόν του έργον, του εύχομαι να μένη κοντά εις τον Χριστόν μας και μόνον εις τον Χριστόν μας. Λευκοί, αγνοί και ασκανδάλιστοι πρέπει να φιλοδοξούν να μένουν. Κύριος να τους στηρίζη, διότι αι ημέραι πονηραί. Εις τους συνεργάτας μου εν τω πνευματικώ στίβω, εν τω φιλανθρωπικώ αγώνι, εν τω κοινωνικώ σταδίω εύχομαι ο Κύριος να τους πληρώση εν τη Μεγάλη ημέρα δια τους κόπους των και δια την συμπαράστασι των εις το πολυσχιδές έργον μου. Εις τα πνευματικά μου παιδιά, που με μόχθον και στέρησιν ιδικήν μου και της Μητροπόλεως εμόρφωσα, την πατρικήν ευχήν μου και την παράκλησιν να μένουν πάντοτε εις την αυλήν της Εκκλησίας μας και ουχί της Παιδείας. Εις την αγαπητήν μου ανεψιάν, το παιδί της μακαρίτιδος αδελφής Φανής, που από 22 ημερών ανέθρεψα, την ευχήν μου και την παράκλησιν να συνεχίζει την υπακοήν εις τους θείους της και την σεβαστήν Νονά της Λελούδα, που υπήρξε δυo φοράς μητέρα όλων μας.

Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν

Ο Κύριος να με ελεήση

Ο Μεσσηνίας

Χρυσόστομος Δασκαλάκης».

   Στις 30 Μαίου 1962 ημέρα Τετάρτη και ώρα 11 το πρωί στο Υποκατάστημα της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος ανοίχθηκε η τραπεζική θυρίδα του Χρυσοστόμου Δασκαλάκη. «Ενταύθα η ως άνω θυρίς του ως άνω θησαυροφυλακίου εις ην ουδέν απολύτως αντικείμενον ευρέθη ούσα απολύτως κενή παρεδόθη εις τους εκπροσώπους της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος»(Απογραφή Αριθμός 40045).

   Συγκινητικά είναι αυτά που γράφει ο πληρεξούσιος της οικογενείας Δασκαλάκη, Υπάλληλος της Μητροπόλεως Μεσσηνίας Ιωάννης Σταυρόπουλος, στον αδελφό του μακαριστού Μητροπολίτου Γεώργιο:  «Εκτελών την εντολήν Σας μετέβην εις Τράπεζαν και παρέστην εις το άνοιγμα της πολυθρυλίτου από τον λαόν θυρίδος…δεν περιήχε τίποτα απολύτως εκτός της σκόνης. Τούτο  εγνώριζον εκ των προτέρων σχεδόν μετά βεβαιότητος, Σας το είχα είπει πολλάκις αλλά και εις τους εδώ το έλεγα μετά βεβαιότητος. Δεν Σας αποκρύπτω, Κύριε Γιώργο, την ψυχικήν μου ικανοποίησιν εκ του αποτελέσματος του ανοίγματος της θυρίδος. Και τούτο διότι η περιέργεια τόσον των υπαλλήλων της Τραπέζης όσον και τινών παρευρισκομένων πελατών με είχεν αφάνταστα εκνευρίσει. Έτσι και έγινεν η επισφράγισις των εν τη Διαθήκη αναγραφομένων υπό του αειμνήστου Γεροντός μας…συνεγκεντρώθημεν εις την Εθνικήν Τράπεζαν την πρωΐαν της Τετάρτης 30-5-62 10 άτομα ίνα συντελεσθή το άνοιγμα….Μόλις ηνοίγη η θυρίς εν μέσω γενικής αγωνίας του πλήθους της Τραπέζης, εις τους οποίους είχα δηλώσει σχεδόν μετά βεβαιότητος ότι δεν πρόκειται να ευρεθή τίποτε, όλοι μετά δέους ίσταντο εις το όνομα του Μακαρίτου, ευλαβούμενοι περισσότερον το άγιον Όνομά Του και το Αποστολικόν έργον Του.…Έκανα ακόμη μία φορά τον σταυρό μου και έφυγα…

Καλαμάτα 1 Ιουνίου 1962».

   Η ζωή και το έργο του Μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσοστόμου Δασκαλάκη, αλλά και οι εκδηλώσεις αγάπης των Μεσσηνίων, όσων τον έζησαν αλλά και όσων δεν τον έζησαν, είναι μεγάλες και πολλές. Η μνήμη του αγαθή και συνεχής. Η ζωή και το έργο του φανερώνουν ότι η Χάρις του Θεού είχε ενοικήσει σε αυτόν.

   Η συνείδηση του λαού της Μεσσηνίας έχει κατατάξει τον Χρυσόστομο Δασκαλάκη ως τον Ποιμένα εκείνον που εκδαπάνησε την ζωή του για το ποίμνιό του και τον θεωρεί ως Νεοφανή Άγιον Ιεράρχην, τον Φιλάνθρωπον.

 

(Αποσπάσματα από το Βιβλίο του Ιωάννου Π. Μπουγά, Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος Δασκαλάκης 1905-1961-Ο Αναμορφωτής της Μεσσηνίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, Καλαμάτα 2011)