Ερωτήματα τινά περί του Ηγουμένου Φιλοθέου Ζερβάκου και της συζητούμενης αγιοποιήσεως του

 Ιωάννου Π. Μπουγά, Θεολόγου,

Διδάκτορος Νεωτέρας Ελληνικής Ιστορίας.

    Τον τελευταίο καιρό πολύς λόγος γίνεται περί αγιοποιήσεως του μακαριστού Ηγουμένου της Μονής Λογγοβάρδας Αρχιμανδρίτου Φιλοθέου Ζερβάκου (1884-1980). Πραγματοποιούνται συζητήσεις, ημερίδες, μάλιστα τελευταία εγκρίθηκε και περί αυτού Διδακτορική Διατριβή από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, η οποία βεβαίως και δεν αποτελεί κριτήριο αγιότητος όσο επιστημονικά άρτια και αν είναι, εκτός αν άλλαξαν τα κριτήρια αναγνωρίσεως αγίων στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αργότερα ίσως οι υποστηρικτές της αγιοκατατάξεως του συγκεκριμένου κληρικού την επικαλεστούν ως στοιχείο για να δηλώσουν τα σημεία της αγιότητός του.

    Σκοπός του συγκεκριμένου άρθρου δεν είναι να προβληματίσει περί του τρόπου αγιοποιήσεως των «ξεχωριστών» μορφών στην Εκκλησία του Χριστού, αφού τον τελευταίο καιρό υπάρχει ήδη έντονος προβληματισμός για το αν οι ανακηρύξεις αγίων γίνονται επειδή έχει το υπό αγιοκατάταξη πρόσωπο «καθιερωθεί»  στην συνείδηση των πιστών και τιμάται από αυτούς ή  επειδή έχει καθιερωθεί «μιντιακά» και με συγχρόνους διαφημιστικούς τρόπους.

    Σκοπός του άρθρου είναι να θέσει κάποια ερωτήματα περί του Αρχιμανδρίτου Φιλοθέου Ζερβάκου και περί της ζητούμενης αγιοποιήσεως του.

   Προβληματίζει και δημιουργεί ερωτηματικά σε κάθε σκεπτόμενο χωρίς ιδεολογήματα πιστό η θέση ορισμένων Ιεραρχών, οι οποίοι εγνώριζαν τον Φιλόθεο Ζερβάκο και την δράση αυτού. Τα ιστορικά ντοκουμέντα  ομιλούν:

Από 11 μέχρι και 21 Φεβρουαρίου 1952 συνήλθε η ΚΒ’ Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος και συζητήθηκε το ζήτημα της παραχωρήσεως της εκκλησιαστικής περιουσίας στο Κράτος. Στην Ε΄ Συνεδρία 19-2-1952 συζητώνται από τους Ιεράρχες οι προτάσεις της Εκκλησίας σχετικά με την εξαίρεση από την παραχώρηση της περιουσίας κάποιων ιστορικών Μονών.

   Ζητήθηκε τότε από τον Μητροπολίτη Αιτωλοακαρνανίας Ιερόθεο το εξής : Έχω την γνώμην, αφ’ ενός μεν ότι ομού μετά των Ιερών Μονών Λαύρας και Μεγάλου Σπηλαίου Καλαβρύτων πρέπει να εξασφαλισθή και η εν Πάρω Ι. Μονή της Λογγοβάρδας.

Αφού ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων και άλλοι Αρχιερείς εξέφρασαν την λύπη τους για την απώλεια της Μοναστηριακής περιουσίας, ο διάλογος συνεχίστηκε:

Αιτωλοακαρνανίας Ιερόθεος : πρέπει να εξαιρεθεί και η Μονή Λογγοβάρδας εν Πάρω, ης οι μοναχοί είναι πρότυπα μοναχών.

Πατρών Θεόκλητος : Η Μονή Λογγοβάρδας δεν θεωρείται ιστορική Μονή εν τη συνειδήσει του λαού, αλλά ιστορικαί Μοναί θεωρούνται παρά πάντων οι εξαιρούμεναι δύο Μοναί των Καλαβρύτων, η της Λαύρας και η του Μ. Σπηλαίου.

Ύδρας Προκόπιος : Καίτοι μετά πολλού πόνου ψυχικού ετάχθην με την άποψιν της παραχωρήσεως κτημάτων, όμως δεν νομίζω ότι έπρεπε να εξαιρεθή και η Λογγοβάρδα………………

Αθηνών Σπυρίδων :  Εγώ έχω σχηματίσει καλήν γνώμην περί των Μοναχών της Ι. Μονής Λογγοβάρδας.

 Μεσσηνίας Χρυσόστομος : Μακαριώτατε, Άγιοι Αδελφοί, το ενδιαφέρον του Σεβ. Μητροπολίτου Αιτωλοακαρνανίας περὶ της Ι. Μονής Λογγοβάρδας μάς συνεκίνησε χθές εν τη συνεδρία της Επιτροπής. Αλλά επληροφορήθημεν παρ’ αυτού, ότι η Ι. Μονή Λογγοβάρδας, αυτή καθ’ εαυτήν, δεν εχει περιουσίαν, αλλ’ η περιουσία της Μονής ταύτης ανήκει εις τους Μοναχοὺς αυτής, επ’ ονόματι των οποίων είναι γεγεγραμμένη, και άρα ως τοιαύτη των Μοναχών δεν υπόκειται εις απαλλοτρίωσιν, ως ιδιωτική περιουσία και κατά συνέπεια ο Σεβ. Αιτωλοακαρνανίας δεν φρονώ ότι έχει δίκαιον κοπτόμενος υπὲρ της περιουσίας της Ι. Μονής.

 Αμέσως μετά ο οικείος Ιεράρχης Μητροπολίτης Παροναξίας  Αμβρόσιος ανέφερε ότι οι Μοναχοὶ της Μονής Λογγοβάρδας έχουν διαπράξει αρκετά κανονικά παραπτώματα :  Παράλειψιν θα απετέλει αν, ως οικείος Ιεράρχης δεν έλεγον και εγώ τινά περί της Ι. Μονής Λογγοβάρδας, ήτις εκ μέρους του Σεβ. Αιτωλοακαρνανίας παρουσιάσθη ενταύθα ως πρότυπος Ι. Μονή περί της οποίας υπάρχει παρά πολλοίς η ανωτέρω αγαθή γνώμη. Ο Σεβ. Α. Αιτωλοακαρνανίας ως επί 20ετίαν Μητροπολίτης Παροναξίας, εσχημάτισε την ανωτέρω γνώμην περί της Μονής ταύτης, και οφείλω να ομολογήσω ότι και εγώ πριν ή εργασθώ ως Αρχιερεύς του τόπου αυτού είχον αρίστην περί αυτής εντύπωσιν εκ πληροφοριών. Ατυχώς όμως τα πράγματα με διέψευσαν. Αποκρύπτονται απ’ εμού τα πραγματικά έσοδα της Μονής, ο προϋπολογισμός αυτής διαρκώς έχει τα αυτά έσοδα και έξοδα και εις αυτόν παρατηρείται ένα «στάτους κβό» και παρά πάσαν αλήθειαν και πραγματικότητα διαδίδουν σκοπίμως ότι ο οικείος Ιεράρχης αφαιρεί εκ των εσόδων της Μονής και σκοπίμως παρουσιάζουσιν εις τους επισκέπτας ως πτωχήν την μονήν λέγοντες ότι μόνον όταν πηγαίνει ο οικείος Μητροπολίτης συντρώγουσιν εις κοινήν τράπεζαν, ενώ κατά κανόνα τρώγουσιν ιδία έκαστος Μοναχός. Προς τούτοις έχουσι « διευθυντήριον», το οποίον διοικεί την Μονήν άνευ γνώσεως του Ιεράρχου, ο δε Ηγούμενος της Μονής φεύγει εξ αυτής και μεταβαίνει εις διάφορα μέρη της Ελλάδος άνευ αδείας του Μητροπολίτου και πάντοτε επί χρήμασιν εξομολογεί. Που η αγιότης, εν τοιαύτη περιπτώσει, των Μοναχών της Λογγοβάρδας και του Ηγουμένου αυτής;

Λαρίσης Δωρόθεος : Ο Ηγούμενος της Λογγοβάρδας, μεταβάς εις Λάρισαν εξωμολόγησε χριστιανούς άνευ αδείας μου, αναχωρών δε και διαδίδων ότι μεταβαίνει εις Αθήνας ίνα εξομολογήσει τον Βασιλέα και αυτόν τον Αρχιεπίσκοπον, προέτρεψε χριστιανούς να εξομολογηθώσιν εις παλαιοημερολογίτας ψευδοκληρικούς.

Χαλκίδος Γρηγόριος : Ο Ηγούμενος Φιλόθεος Ζερβάκος χαίρει υπολήψεως εις τινά μέρη της Ευβοίας, ένθα μεταβαίνει προς εξομολόγησιν…[1].

   Αναρωτιέται κάθε καλόπιστος χριστιανός αν κληρικός, ο  οποίος διαπράττει κανονικά παραπτώματα, τα οποία ανέφεραν οι Ιεράρχες της εποχής του μπορεί να αγιοποιηθεί ;

   Αν ένας ηγούμενος «ιδιωτικής» μονής προτείνεται προς αγιοποίηση  γιατί άραγε οι σημερινοί ηγούμενοι οι συστήσαντες ακτιβιστικού τύπου Ι.Χ.  μονές (βλέπε τους γνωστούς περιφερόμενους ανά το Πανελλήνιον και όχι μόνον) να μην αγιοποιηθούν μελλοντικά αφού και οπαδούς έχουν και τα «μίντια» χρησιμοποιούν και τους Επισκόπους της Εκκλησίας τους έχουν γραμμένους… όπως έκαμε – κατά την παραπάνω μαρτυρία- και ο Ηγούμενος Φιλόθεος Ζερβάκος ;

---

[1] Θεοκλήτου Α. Στράγκα, Αρχιμανδρίτου, Εκκλησίας τής Ελλάδος Ιστορία εκ πηγών αψευδών 1817-1967, τ. Δ΄, Αθήναι 1971, σελ.  2681-2682.